O tym jak żywienie samic wpływa na rozwój włókna maluszków. Co możemy wyczytać z wykresu po prawej stronie histogramu. I parę słów o włóknach pierwszo i drugorzędowych, czyli jedno z hodowlanych clue... Im więcej włókien drugorzędowych (u owiec zwanych puchowymi) tym bardziej prawdopodobne, że nasza alpaka będzie gęsta, z lepszą strukturą runa, a jej włókno cieńsze i przyjemniejsze w dotyku.
Tekst autorstwa Paul Vallely z Australian Alpaca Fibre Testing, 2014.
Wstęp
Od kiedy hodowcy alpak wprowadzili do codziennego zarządzania stadem obiektywne pomiary włókna, "profile wzrostu włókna" stają się coraz bardziej popularnym narzędziem wykorzystywanym w celu lepszej kontroli żywienia w okresie przed i po porodzie - kluczowym momencie dla rozwoju drugorzędowych mieszków włosowych u cria.
"Profile wzrostu włókna" to linearne wykresy pokazujące zmienną średnicę włókna na całej jego długości. Pozwalają hodowcy sprawdzić poziom odżywiania ciężarnej samicy i jej płodu, dzięki czemu łatwiej kontrolować rozwój włókien drugorzędowych u przyszłego potomka, zwiększyć jego potencjał pod kątem gęstości, wagi i średnicy włókna.
Rozwój mieszków włosowych u alpak
Dla wielu hodowców jasnym jest, że to pierwszorzędowe mieszki włosowe wytwarzają włókna, które mogą być grubsze i problematyczne w welonie. Z kolei mieszki drugorzędowe wytwarzają włókna bardziej delikatne i luksusowe w dotyku.
Większość badań poświęconych rozwojowi mieszków włosowych została przeprowadzana w kontekście hodowli owiec merino i stosunkowo od niedawna prowadzone są badania dotyczące alpak. W pracy Relationships between skin follicle characteristics and fibre properties of Suri and Huacaya alpacas and Peppin Merino Sheep (Ferguson, 2012), wykazano, że właściwości mieszków włosowych u alpak są podobne jak u owiec merino. Jednak pojawiła się różnica. Podczas gdy u merino na jedną grupę mieszków składały się 3 mieszki pierwszorzędowe otoczone większym skupiskiem mieszków drugorzędowych, u alpak notowano tylko jeden mieszek pierwszorzędowy otoczony 3 do 10 mieszkami drugorzędowymi.
Co ważniejsze, Ferguson wykazał w swoim badaniu negatywną korelację pomiędzy gęstością włókien drugorzędowych i średnią grubością włókna. Mówiąc inaczej wykazał, że im większa jest liczba włókien drugorzędowych, tym w efekcie niższa jest średnia grubość włókna. Prawdopodobnie ta zależność jest wynikiem zwiększenia liczby cienkich włókien drugorzędowych w stosunku do liczby grubszych włókien pierwszorzędowych. Można też przyjąć, że większa liczba włókien drugorzędowych zwiększa ogólną wagę włókna.
Więcej włókna o mniejszej średnicy... wyśniony cel wielu hodowców. Pozostaje pytanie jak to osiągnąć, jak zwiększyć liczbę włókien drugorzędowych.
Z wcześniejszych badań (Dr Julio Sumar, What makes a champion, Alpaca Extravaganza, 2004) wynika, że poprawa żywienia płodu zwiększa jego szanse na pełne rozwinięcie genetycznego potencjału jeśli chodzi o liczbę włókien drugorzędowych. Mieszki drugorzędowe wykształcają się w skórze płodu głównie między 187 i 217 dniem ciąży, ale ich dalszy rozwój może zależeć od kolejnych dni ciąży i pierwszych miesięcy po narodzinach. Przyjmuje się, że gdy narodzone cria ukończy 70 dni, rozwój mieszków drugorzędowych ustaje i ich liczba pozostanie stała przez resztę życia alpaki.
Badania Fergusona i Dr Sumar wykazują więc, że poprawa żywienia samicy w późnej fazie ciąży wraz z właściwym żywieniem cria w pierwszych miesiącach życia mogą prowadzić do zwiększenia liczby włókien drugorzędowych u potomka, co z kolei przełoży się na lepszą gęstość i wagę jego włókna, na zwiększenie liczby włókien drugorzędowych w stosunku do liczby włókien pierwszorzędowych oraz na zmniejszenie średniej grubości jego włókna.
Trzeba przy tym zaznaczyć, że tego rodzaju poprawa właściwości włókna jest efektem poprawy czynników zewnętrznych (środowiskowych), a nie poprawy potencjału genetycznego alpaki. Choć oczywiście pozwala to alpace rozwinąć jej potencjał genetyczny w maksymalnym stopniu.
Monitorowanie żywienia za pomocą "profilu wzrostu włókna"
W badaniu OFDA 2000 otrzymujemy linearny wykres pokazujący zmiany grubości na całej długości badanych włókien. Oś pozioma pokazuje długość włókna w mm, oś pionowa pokazuje średnicę włókna. Lewa strona wykresu pokazuje włókno w początkach wzrostu, podczas gdy prawa strona wykresu to miejsce w którym nastąpiło strzyżenie. Chronologicznie czytamy wykres od lewej do prawej strony.
Dzięki "profilom wzrostu" możemy zaobserwować zmiany w ilości pokarmu docierającego do mieszków włosowych. Spadający wykres oznacza pogorszenie warunków żywieniowych (zmniejszenie ilości / jakości pokarmu, choroba, pasożyty etc.), rosnący wykres pokazuje poprawę ilości / jakości żywienia i ogólnej kondycji alpaki.
By lepiej wyjaśnić zastosowanie "profilu wzrostu" w celu kontroli jakości żywienia w okresie, gdy rozwijają się mieszki włosowe u cria, dla przykładu przygotowałem dwa różne profile.
Pierwszy zestaw to badanie włókna dwóch ciężarnych samic suri. Próbki zostały pobrane 2 miesiące po narodzinach ich potomstwa. Drugi zestaw to badanie włókna dwóch cria suri, próbki pobrane w wieku 6 miesięcy. Cria A jest potomkiem samicy A. Cria B jest potomkiem samicy B.
Zestaw 1.
Profile wzrostu włókna dwóch ciężarnych samic
W przypadku samicy A profil na początku pokazuje lekki wzrost oznaczający poprawę w żywieniu. Potem jednak linia wykresu wyraźnie spada na skutek gorszych warunków pastwiskowych. Samica nie otrzymała odpowiedniej ilości pasz uzupełniających, tym bardziej, że miała dodatkowo zwiększone zapotrzebowanie z racji ciąży. Pogorszenie warunków żywieniowych i utrata kondycji samicy nastąpiły w kluczowym momencie ciąży i trwały dalej po porodzie, aż do strzyżenia i pobrania próbki jej włókna.
Można wnioskować z takiego wykresu, że rozwój mieszków drugorzędowych płodu został mocno wyhamowany, na skutek czego cria będzie mieć mniejszą liczbę włókien drugorzędowych, mniejszą gęstość, gorszą proporcję ilości włókien pierwszorzędowych do drugorzędowych i w konsekwencji również większą średnicę włókna niż może pozwalał na to potencjał genetyczny.
W przypadku samicy B profil pokazuje stopniową poprawę warunków żywieniowych przez cały okres wzrostu jej włókna. Samica była karmiona paszami o wysokiej zawartości białka/energii, w ilościach odpowiednich do jej zapotrzebowania rosnącego wraz z rozwojem ciąży i poźniejszym okresem karmienia.
Można wnioskować z takiego wykresu, że rozwój mieszków drugorzędowych płodu był dobrze zasilany żywieniem i w konsekwencji cria może mieć lepszą gęstość, większą ilość włókien drugorzędowych w stosunku do pierwszorzędowych oraz średnicę włókna adekwatną do potencjału genetycznego.
Zestaw 2.
Profile wzrostu włókna dwóch cria
Jak wcześniej wspominałem, cria A jest potomkiem samicy A. W przypadku tego wykresu lewa strona pokazuje początek wzrostu włókna jeszcze nienarodzonego płodu. Nic nie wskazuje tu na zwiększenie ilości pożywienia od matki. Lekki wzrost na końcu wykresu może być efektem lepszych wiosennych warunków zaraz po porodzie.
Porównując ten wykres z wykresem samicy A można założyć, że cria A na skutek słabego żywienia samicy nie rozwinęło w wystarczającym stopniu mieszków drugorzędowych.
Z drugiej strony, profil cria B pokazuje typowy wzrost ilości substancji odżywczych - efekt dobrego żywienia samicy. Trzeba tu zaznaczyć, że w pierwszym roku rozwoju cria przyrost grubości o 10 mikronów nie jest czymś wyjątkowym. Z pewnością cria B rozwinęło wysoką liczbę mieszków drugorzędowych dzięki czemu ma dużą gęstość, dobrą proporcję włókien pierwszorzędowych do drugorzędowych, a jego średnica włókna będzie adekwatna do genetycznego potencjału.
Warto dodać, że niektórzy hodowcy, którzy korzystają z "profilu wzrostu" zaobserwowali, że nie zawsze wykres pokazujący poprawę żywienia samicy przekłada się na taki sam wynik u jej cria. W tym przypadku może to świadczyć o tym, że samica ma problem z żywieniem cria, co oczywiście jest kwestią zasługującą na uwagę.
Jakie są korzyści?
Trzeba pamiętać, że "profil wzrostu" daje nam pewną historię tego co już było. Gdy zidentyfikujemy na wykresie jakiś problem z żywieniem to wydarzenie już miało miejsce i wywarło swój wpływ. Bez wątpienia największe korzyści przynosi stosowanie tej metody w dłuższym okresie. Możemy zlokalizować problemy, wyłapać krytyczne momenty i w przyszłości ich uniknąć dostosowując odpowiednio program żywienia, by rodzące się cria mogły w pełni rozwinąć swój potencjał.
Bardziej dalekosiężną korzyścią jest również fakt, że profile pozwalają nam przestudiować średnicę włókna i SD w szerszej perspektywie. Cria może mieć w pierwszym badaniu włókno grubsze niż oczekiwane na skutek doskonałego żywienia samicy, lub odwrotnie, nienaturalnie cienkie włókno w efekcie słabego programu żywienia. Również SD może okazać się chwilowo podwyższone z racji wpływu czynników zewnętrznych (dużego skoku w mikronach na długości włókna na skutek intensywnego żywienia). Wszystko to możemy wyczytać z profilu.
tłum. Agata Raczyńska, Alpakarium (źródło: Paul Vallely, Using ‘Fibre Growth Profiles’ to monitor fibre follicle development in alpacas.)